Giới thiệu chung về Viện Nghiên cứu Văn hóa
Viện Nghiên cứu Văn hóa (tên tiếng Anh là Institute of Cultural Studies) là tổ chức nghiên cứu khoa học trực thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam. Viện được chính thức thành lập năm 1979, theo Quyết định số 315/ KHXH-QĐ ngày 26 tháng 12 năm 1979 của Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam với tên gọi ban đầu là Ban Văn hóa dân gian. Ngày 9 tháng 9 năm 1983, trước nhu cầu phát triển của ngành, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng kí quyết định thành lập Viện Văn hoá dân gian trên cơ sở Ban Văn hóa dân gian. Ngày 22 tháng 5 năm 1993, trong Nghị định của Chính phủ về việc thành lập Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, Viện Văn hóa dân gian được đổi tên là Viện Nghiên cứu Văn hóa dân gian. Ngày 15 tháng 1 năm 2004, Viện Khoa học xã hội Việt Nam được thành lập trên cơ sở của Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, Viện Nghiên cứu Văn hóa dân gian được đổi tên thành Viện Nghiên cứu Văn hóa.
Trong chặng đường 40 năm hình thành và phát triển, cơ cấu tổ chức, nhân lực của Viện đã trải qua nhiều sự thay đổi để đáp ứng những nhiệm vụ nghiên cứu của từng giai đoạn. Sau khi được đổi tên từ Ban Văn hóa dân gian thành Viện Văn hóa dân gian, Viện có 6 phòng và trung tâm thuộc khối chuyên môn trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ đặt ra ở giai đoạn đầu là xây dựng cơ sở lý luận cho ngành và nghiên cứu chuyên sâu các thành tố văn hóa dân gian. 6 phòng thuộc khối chuyên môn bao gồm Phòng Lý luận và Nghiên cứu tổng hợp, Phòng Ngữ văn dân gian, phòng Nghiên cứu lễ hội, Phòng Nghiên cứu nghệ thuật biểu diễn, Phòng Nghiên cứu nghệ thuật tạo hình, Trung tâm ứng dụng và thực nghiệm Folklore. Bên cạnh đó, Viện còn 2 phòng thuộc khối chức năng nhiệm vụ là Phòng Thông tin - Tư liệu - Thư viện, Phòng Hành chính - Quản trị - Tài vụ - Tổ chức. Năm 1996, sau khi đã cơ bản hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nền tảng lý luận cho khoa nghiên cứu văn hóa dân gian và trước nhu cầu mở rộng phạm vi nghiên cứu, Viện giải thể Phòng Lý luận và nghiên cứu tổng hợp và thành lập mới Trung tâm văn hóa dân gian các tộc người thiểu số và Phòng tổ chức cán bộ - Đào tạo. Từ năm 1996 đến thời điểm Viện đổi tên thành Viện Nghiên cứu Văn hóa vào năm 2004, cơ cấu tổ chức của Viện về cơ bản tương đối ổn định, các phòng và trung tâm được được xây dựng trên cơ sở sự phân chia theo các thành tố văn hóa dân gian.
Sau khi Viện đổi tên và cùng với đó là mở rộng phạm vi và đối tượng nghiên cứu, ở khối chuyên môn, Viện thành lập thêm hai trung tâm (cấp phòng) là Trung tâm nghiên cứu Văn hóa - Văn minh và Trung tâm Nghiên cứu Văn hóa và Phát triển. Trung tâm Nghiên cứu văn hóa dân gian các tộc người thiểu số được đổi tên thành Trung tâm Nghiên cứu văn hóa các tộc người thiểu số và 2 Phòng Nghiên cứu nghệ thuật biểu diễn, Phòng Nghiên cứu nghệ thuật tạo hình được gộp thành một phòng với tên mới là Phòng Nghiên cứu Nghệ thuật. Ngoài ra, ở khối phục vụ nghiên cứu, Viện thành lập mới Trung Tâm nghe nhìn với chức năng là tư liệu hóa hình ảnh và video các thành tố văn hóa dân gian phong tục tập quán, nghi lễ, lễ hội, vv... của các nhóm tộc người. Năm 2013, Viện thành lập thêm hai phòng mới là Phòng Quản lý khoa học và hợp tác quốc tế, Phòng Nghiên cứu văn hóa đương đại và giải thể Trung tâm Nghe nhìn. Năm 2018, thực hiện chủ trương tinh giản bộ máy, một số phòng được giải thể và sáp nhập. Hiện nay, Viện có 6 phòng chuyên môn, gồm 1) Phòng Nghiên cứu Văn hóa ngôn từ, 2) Phòng Nghiên cứu Văn hóa nghệ thuật, 3) Phòng Nghiên cứu Văn hóa tín ngưỡng, 4) Phòng Nghiên cứu Di sản văn hóa truyền thống, 5) Phòng Nghiên cứu Văn hóa và Phát triển, và 6) Phòng Nghiên cứu Văn hóa đương đại và ba phòng chuyên môn - nghiệp vụ là 1) Phòng Tổ chức - Hành chính, 2) Phòng Thông tin - Thư viện, và 3) Phòng Biên tập - Trị sự (Tạp chí Nghiên cứu văn hóa Việt Nam).
Về nguồn nhân lực, khi mới thành lập Viện có 9 cán bộ. Trải qua nhiều thời kỳ tăng, giảm biên chế khác nhau, hiện tại Viện có tổng số 40 cán bộ, công chức, viên chức (39 biên chế và 1 hợp đồng lao động không xác định thời hạn), trong đó, có 01 GS.TS., 05 PGS.TS., 17 TS. 11 ThS., và 6 CN. Trong số này có 9 nhà nghiên cứu của Viện hiện nay, được đào tạo tu nghiệp ở Nga, Bungari, Mỹ, Canada, Ô-xtrây-li-a, Nhật Bản, Đài Loan, Trung Quốc, Anh, Đức, Xing-ga-po... Viện có 11 cán bộ đã tốt nghiệp và lấy bằng tiến sĩ ở các nước có nền khoa học phát triển như: Mỹ, Úc, Nga, Đài Loan, Bungari, Nhật Bản, Đức, Anh, Trung Quốc. Ngoài ra, có rất nhiều các cán bộ đã hoàn thành bậc học tiến sĩ, hoặc đang học nghiên cứu sinh, thạc sĩ tại các cơ sở đào tạo uy tín trong nước như: Học viện Khoa học xã hội, Trường Đại học KHXH&NV thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Văn hóa nghệ thuật Quốc gia Việt Nam,…
Có thể nói trong chặng đường 40 năm xây dựng, hình thành và phát triển, các thế hệ cán bộ của Viện Nghiên cứu Văn hóa đã có những đóng góp to lớn trong lĩnh vực nghiên cứu văn hóa dân gian và nghiên cứu văn hóa ở Việt Nam. Do những đóng góp to lớn của thế hệ các nhà khoa học của Viện, năm 1999, nhân dịp kỉ niệm 20 năm thành lập, Viện đã vinh dự được trao Huân chương Lao động Hạng Nhì. Nhiều nhà khoa học của Viện là chuyên gia hàng đầu trong một số lĩnh vực chuyên ngành và nhận các giải thưởng cao quý, trong đó các công trình của hai giáo sư đầu ngành là Nguyễn Đổng Chi và Đinh Gia Khánh được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 (1996), GS. TS. Ngô Đức Thịnh, GS. TS. Kiều Thu Hoạch và GS.TS. NGND. Lê Ngọc Canh vinh dự được nhận Giải thưởng Nhà nước. Cố Giáo sư Nguyễn Đổng Chi được truy tặng Huân chương Độc lập Hạng Nhì, cố Giáo Sư Đinh Gia Khánh được tặng Huân chương Lao động hạng Nhất, PGS.Vũ Ngọc Khánh được tặng Huân chương Độc lập Hạng Ba và Huân chương Lao động hạng Nhì, GS.TSKH Phan Đăng Nhật được tặng Huân chương Lao Động hạng Ba, GS.TS. NGND Lê Ngọc Canh được tặng Huân chương Lao Động hạng Nhì, GS. TS. Nguyễn Xuân Kính được trao Huân chương Lao Động hạng Nhì, GS.TS. Lê Hồng Lý được tặng Huân chương Lao Động hạng Ba.
|
|